THE FIRST MALAY MANUSCRIPT ON LOGIC (MANTIQ) HAS BEEN FOUND?

A respected scholar mentioned that the first Malay manuscript on logic is the one by Nuruddin al-Raniri. I do not totally agree with that opinion due to unconfirmed attribution and the subject matter of the manuscript itself.

The manuscript is an appendix to a manuscript of Bustan al-Salatin. So far, there is no strong evidence that the appendix was written by al-Raniri. The subject matter of the appendix is “the proof of God’s existence” which contains several logical terms. Hence, the manuscript is actually on theology instead of logic.

I have transliterated a Malay manuscript which contains a complete text on classical formal logic. However, I do not claim that this is the first or oldest one since some scholars mentioned that there are several manuscripts on logic, but the details remain unclear.

Naseer Sobree

1 October 2022

For more information, you can join these Telegram channels;

● https://t.me/NaseerSobree

● https://t.me/BaytulHikmaOfficial

MANUSKRIP MELAYU PERTAMA MENGENAI LOGIK SUDAH DITEMUI?

Seorang ilmuwan yang terhormat telah menyatakan bahawa manuskrip Melayu pertama mengenai logik ialah manuskrip yang ditulis oleh Nuruddin al-Raniri. Saya tidak sepenuhnya bersetuju dengan pendapat tersebut disebabkan oleh penisbahan yang tidak pasti dan topik perbincangan manuskrip itu sendiri.

Manuskrip itu merupakan satu lampiran bagi sebuah manuskrip Bustan al-Salatin. Setakat ini, tiada bukti yang kuat bahawa lampiran itu telah ditulis oleh al-Raniri. Topik perbincangan lampiran itu ialah “bukti kewujudan Tuhan” yang mengandungi beberapa istilah logik. Jadi, manuskrip itu sebenarnya adalah mengenai teologi, bukan logik.

Saya telah mengalihaksara sebuah manuskrip Melayu yang mengandungi sebuah teks lengkap mengenai logik formal klasik. Walau bagaimanapun, saya tidak mendakwa bahawa ini adalah yang pertama atau yang tertua memandangkan ada beberapa ilmuwan menyatakan bahawa terdapat beberapa manuskrip mengenai logik, tetapi perinciannya masih tidak jelas.

Naseer Sobree

1 Oktober 2022

Untuk maklumat lanjut, kalian boleh sertai “Telegram channel” yang berikut;

● https://t.me/NaseerSobree

● https://t.me/BaytulHikmaOfficial

.

ASAS PERUBATAN GREEK-ARAB-MELAYU (SIRI 3)

Oleh : Naseer Sobree

10. Perkara Tabii yang kedua ialah Mizaj. Mizaj boleh difahami sebagai sifat dominan bagi gabungan Unsur. Apabila Unsur tidak bergabung, bahkan berada dalam keadaan simplex (tunggal), maka sifatnya ketika itu dinamakan Kualiti Pertamaan (kaifiah awwaliah). Ada empat jenis Kualiti Pertamaan iaitu; Panas, Sejuk, Kering dan Basah.

11. Unsur Api bersifat Panas-Kering. Unsur Angin bersifat Panas-Basah. Unsur Air bersifat Sejuk-Basah. Unsur Tanah bersifat Sejuk-Kering. Sifat-sifat itu kesemuanya dinamakan Kualiti Pertamaan. Adapun Unsur yang telah bergabung, sama ada bergabung dengan Unsur yang bersamaan jenis atau berlainan jenis, maka sifat gabungan unsur itu dinamakan Mizaj.

12. Ada Mizaj yang Seimbang yang terdiri daripada sifat Panas-Sejuk-Kering-Basah, dan ada Mizaj yang Takseimbang. Mizaj yang Takseimbang terbahagi kepada dua iaitu; Takseimbang Simplex dan Takseimbang Komplex (gabung). Mizaj Takseimbang Simplex terbahagi kepada empat iaitu; Panas, Sejuk, Kering dan Basah. Mizaj Takseimbang Komplex terbahagi kepada empat iaitu; Panas-Kering, Panas-Basah, Sejuk-Kering dan Sejuk-Basah. Jumlah kesemuanya ialah sembilan jenis Mizaj.

13. Contoh Mizaj Seimbang ialah gabungan Unsur Api-Air, kerana gabungan ini akan menghasilkan Mizaj Panas-Sejuk-Kering-Basah. Begitulah juga dengan gabungan Unsur Angin-Tanah dan Unsur Api-Angin-Air-Tanah.

14. Contoh Mizaj Takseimbang Simplex ialah gabungan Unsur Api-Angin, kerana terdapat dua Panas, satu Kering dan satu Basah, dua Panas itu menjadi sifat dominan mengalahkan satu Kering dan satu Basah, lalu sifat Panas itu dianggap sebagai Mizaj bagi gabungan itu. Begitulah juga dengan gabungan Unsur Air-Tanah.

15. Contoh Mizaj Takseimbang Komplex ialah gabungan Unsur Api-Api, kerana gabungan itu akan menghasilkan dua Panas dan dua Kering, maka sifat yang dominan ialah Panas dan Kering itu sendiri, lalu Panas-Kering itu dianggap sebagai Mizaj bagi gabungan itu. Begitulah juga dengan gabungan Unsur Angin-Angin, Unsur Air-Air dan Unsur Tanah-Tanah.

Bersambung, inshaAllah...

ASAS PERUBATAN GREEK-ARAB-MELAYU ( SIRI 2 )

Oleh : Naseer Sobree

6. Sekarang kita akan melihat perbahasan ringkas bagi setiap cabang PEGAM yang dinyatakan dalam perenggan ke-5. Cabang pertama iaitu mengenai Keadaan Sihat, ia terdiri daripada tujuh tajuk dasar iaitu; Unsur, Mizaj, Humor, Organ, Ruh, Tenaga dan Fungsi. Ketujuh-tujuh perkara ini dikenali juga sebagai Perkara Tabii, ia menghuraikan ciri-ciri manusia, sama ada ciri statik ataupun ciri dinamik.

7. Ciri statik boleh juga kita namakan sebagai komponen atau struktur, manakala ciri dinamik boleh kita namakan sebagai proses atau fungsi. Komponen manusia, ada yang abstrak dan ada yang material. Perkara Tabii yang dianggap sebagai komponen material ialah Unsur, Mizaj, Humor, Organ dan Ruh. Komponen abstrak pula ialah Tenaga. Interaksi antara komponen abstrak dan komponen material menghasilkan ciri dinamik iaitu apa yang kita namakan sebagai Fungsi.

8. Unsur merupakan komponen yang paling halus dan paling kecil, yang membentuk jasad manusia dan juga alam sekelilingnya. Secara keseluruhannya, terdapat lima jenis Unsur. Tetapi, Unsur yang terlibat dalam proses anabolik (pembinaan/takwin) dan katabolik (pemusnahan/tafsid) hanyalah empat Unsur iaitu Unsur Api, Unsur Angin, Unsur Air dan Unsur Tanah. Adapun Unsur kelima iaitu Unsur Asir (aether/akasha/angkasa), ia dianggap sebagai Unsur yang sangat stabil dan sangat seimbang, serta tidak terlibat dalam proses anabolik mahupun katabolik.

9. Dari sudut susunan, Unsur Tanah berada pada kedudukan pusat iaitu di tengah-tengah bagaikan nukleus. Unsur Tanah diliputi oleh Unsur Air, Unsur Air diliputi oleh Unsur Angin, Unsur Angin diliputi oleh Unsur Api. Liputan ini adalah berdasarkan susunan berat sesuatu Unsur, iaitu Unsur paling berat berada pada kedudukan paling tengah, manakala Unsur paling ringan berada pada kedudukan paling luar. Kedudukannya adalah tetap, sekiranya ia diubah oleh suatu tenaga, ia akan kembali ke tempat asalnya. Setiap Unsur itu mengelilingi Unsur yang diliputinya dalam orbitnya yang tersendiri, yang dikenali juga sebagai Falak Unsur.

Bersambung, inshaAllah...

ASAS PERUBATAN GREEK-ARAB-MELAYU ( SIRI 1)

Oleh : Naseer Sobree

1. Kali ini saya akan membentangkan kepada para pembaca sekalian mengenai asas-asas Perubatan Greek-Arab-Melayu (PEGAM), iaitu sebuah sistem perubatan yang secara rasminya telah diasaskan oleh tokoh-tokoh Greek (Yunani), kemudian dikembangkan oleh tokoh-tokoh berbangsa Arab atau berbahasa Arab, kemudian sistem yang sama juga digunakan oleh rumpun Melayu pada suatu masa dahulu. Sistem ini dipelajari di Eropah dan dikaji sehingga berkembang menjadi Perubatan Moden atau Perubatan Konvensional atau Perubatan Alopati atau Perubatan Barat.

2. Secara keseluruhan, perbincangan dalam PEGAM terbahagi kepada 3 bahagian iaitu; Perubatan Umum, Perubatan Khusus dan Bahan Perubatan. Perubatan Umum ialah perbincangan yang berkait dengan prinsip-prinsip perubatan secara menyeluruh tanpa dikaitkan dengan organ tertentu secara khusus. Perubatan Khusus pula ialah perbincangan yang berkait dengan organ-organ tertentu secara khusus. Manakala Bahan Perubatan membincangkan bahan-bahan yang digunakan dalam PEGAM.

3. Untuk asas-asas PEGAM, saya akan menyatakan mengenai Perubatan Umum sahaja. Perubatan Umum terbahagi kepada dua iaitu; Perubatan Teoretikal dan Perubatan Praktikal. Perubatan Teoretikal membincangkan konsep-konsep yang terlibat dalam perubatan. Perubatan Praktikal pula membincangkan aplikasi-aplikasi perubatan yang dimanipulasi daripada konsep-konsep perubatan, demi mencapai dua tujuan utama ilmu perubatan iaitu; mengekalkan kesihatan dan menghilangkan kesakitan.

4. Secara asasnya, bidang perubatan melibatkan manusia, sama ada rohaninya iaitu ruh, atau jasmaninya iaitu jasad. Manusia boleh berada dalam dua keadaan iaitu; sihat dan sakit. Kedua-dua keadaan itu ada puncanya, contohnya nutrien yang cukup menjadi punca sihat, manakala nutrien yang terlebih atau terkurang menjadi punca sakit. Kedua-dua keadaan itu juga ada tandanya, contohnya fungsi organ yang sempurna sebagai tanda sihat, dan fungsi organ yang terlebih atau terkurang sebagai tanda sakit. Namun ada juga keadaan sederhana antara sihat dan sakit, keadaan sederhana ini akan saya huraikan pada perenggan akan datang, inshaAllah.

5. Berdasarkan perenggan ke-4 dapatlah kita ketahui tajuk-tajuk yang dibincangkan dalam Perubatan Teoretikal, iaitu 4 tajuk konseptual seperti berikut; Keadaan Sihat, Keadaan Sakit, Punca Keadaan dan Tanda Keadaan. Kita juga dapat mengetahui perbincangan Perubatan Praktikal iaitu cara-cara untuk menghadapi dua keadaan manusia, melalui 2 tajuk aplikatif seperti berikut; Penjagaan Kesihatan untuk menghadapi Keadaan Sihat dan Perawatan Penyakit untuk menghadapi Keadaan Sakit.

Bersambung, inshaAllah...