Penemuan "Formula Mizaj"

ANTARA PENEMUAN BAHARU yang berjaya saya perolehi dalam cuti Covid-19 (20 Mac 2020) ialah "Formula Mizaj". Alhamdulillah.

Formula Mizaj ialah formula untuk mendapatkan nilai mizaj akhir setelah beberapa bahan dicampurkan, khususnya bahan ubatan.

Setiap bahan mempunyai nilai mizaj tententu. Apabila bahan-bahan itu dicampurkan, kemungkinan besar akan berlaku perubahan pada nilai mizaj bagi campuran bahan tersebut.

Formula ini dihasilkan dengan merujuk kitab-kitab para tabib muslim, kemudian digabungkan dengan ilmu matematik.

Pengiraan mizaj boleh dilakukan dengan menggunakan formula ini secara algebra. Namun, ia boleh juga dilakukan secara geometrikal.

Semoga formula ini dapat memberi manfaat yang besar kepada para pengamal perubatan klasik, inshaAllah.

Perkembangan Bekam Di Malaysia

Saya mula melihat dunia perubatan secara lebih serius ketika berusia 16 tahun. Ketika itu keluarga saya menyertai satu organisasi yang membawa perubatan alternatif secara agak teratur dan sistematik. Organisasi tersebut bernama HPA.

Perubatan konvensional sudah terlalu sering didengari, tiba masanya untuk saya perhatikan hujah-hujah perubatan alternatif. Setelah dinilai kedua-duanya, dapatlah saya simpulkan bahawa kedua-duanya saling memerlukan dan saling melengkapi. Bahkan yang sepatutnya ialah menggabungkan kedua-duanya kemudian memilih yang terbaik, hasilnya ialah perubatan integratif dan eklektik.

Antara kaedah rawatan alternatif yang sangat mashhur dan menarik minat ramai fizishen alternatif ialah bekam.

Saya pecahkan perkembangan bekam di Malaysia sehingga ke saat ini, kepada tiga fasa iaitu;

1. Sebelum HPA
2. Semasa HPA
3. Selepas HPA

SEBELUM HPA

Sebelum HPA melatih para fizishen dalam bidang bekam, bekam sudah wujud di Malaysia. Secara tepatnya tidak dapat saya pastikan bilakah bekam bermula di Malaysia. Namun, berdasarkan apa yang tertulis dalam kitab-kitab jawi klasik, memang jelas sekali bahawa masharakat Melayu klasik sudah tahu tentang bekam. Jadi, kemungkinan besar mereka juga telah mengamalkannya sejak dahulu lagi.

Sebelum HPA, memang sudah kedengaran bahawa ada individu-individu tertentu yang menyediakan khidmat bekam. Tetapi ketika itu bekam dianggap sesuatu yang terpencil, kampung, sakit dan menakutkan.

Selain orang Melayu, kaum lain juga mengamalkan bekam, khususnya kaum Cina. Ini kerana bekam memang merupakan sebahagian daripada rawatan yang termaktub dalam kitab-kitab Perubatan Cina.

SEMASA HPA

HPA bermula pada tahun 1987 dengan nama Perubatan Tradisional Al-Wahida (PTA). Pada tahun 1995 PTA telah bertukar nama kepada Herba Penawar Al-Wahida (HPA). Al-Wahida merujuk kepada nama anak sulung pengasas HPA iaitu Haji Ismail Haji Ahmad.

HPA melatih para fizishen alternatif melalui satu institut iaitu INTIBAH, yang bermaksud Institut Latihan Herba. Dalam INTIBAH, HPA memperkenalkan satu aliran perubatan iaitu Perubatan JAWI (Jejawi-Alamiah-Wataniah-Ilahiah).

Pengajian di INTIBAH mengambil masa yang agak lama, dan pengajiannya terbahagi kepada beberapa peringkat. Bekam merupakan salah satu subjek yang diajarkan di INTIBAH.

Bekam mendapat sentuhan baru dan nafas baru melalui HPA. Bekam telah mendapat kedudukan yang tinggi dan mulia melalui HPA. Hal tersebut berlaku kerana bekam tidak lagi dianggap sebagai perubatan tradisional yang kolot, sebaliknya bekam diajarkan sebagai salah satu sunnah dan warisan yang ditinggalkan oleh Nabi Muhammad SAW.

Pengajian Perubatan JAWI telah ditukarkan bentuk pembelajarannya kepada Kursus Herbalis. Kursus ini mendapat sambutan yang sangat hebat. Ramai fizishen dan bakal fizishen menyertainya termasuklah dari luar negara, khususnya dari Indonesia. Malaysia menjadi tumpuan buat seketika waktu.

HPA sentiasa melaung-laungkan slogan “Ke Arah Merealisasikan Tibbun Nabawi”. Dengan itu, masharakat mula mengenal apa itu Tibb Nabawi. Maka, bukan setakat bekam yang berkembang, bahkan banyak lagi rawatan lain yang disebutkan oleh Nabi Muhammad SAW mula menjadi tumpuan sebahagian masharakat dan fizishen.

Ketika itu pusat rawatan bekam mula bercambah di Malaysia. Logo HPA dipaparkan dengan bangganya, kerana ia bagaikan satu pengiktirafan bagi para fizishen alternatif.

Walau bagaimanapun, HPA menghadapi sedikit krisis sekitar tahun 2012. Ketika itu ada yang mula meninggalkan HPA dan membawa haluan masing-masing. Maka nama HPA sedikit tenggelam selepas itu. Namun ia tidak mati. Dan kini ia mula kembali.

SELEPAS HPA

Orientasi fizishen alternatif khususnya dalam kalangan kaum Melayu mula hilang arah. Masing-masing dengan cara sendiri. Ilmu yang ada kekal begitu, tidak dikembangkan. Sedangkan di Indonesia, para fizishen alternatif mula mengkaji bekam dan menyusun ilmunya.

Tidak lama selepas itu, naiklah nama-nama fizishen dan aliran baru dalam dunia bekam di Indonesia. Ada yang ekstrim, ada yang longgar, dan ada yang sederhana. Pelaksanaan bekam diperkemaskan dengan alatan yang lebih sesuai dan steril.

Kaedah pelukaan juga dipelbagaikan. Ada yang guna jarum dan ada yang guna pisau. Yang guna pisau itu pula, ada yang nipis, ada yang dalam, dan ada yang sederhana. Maka berlakulah konflik sesama pengamal bekam, sedangkan kesemua kaedah itu boleh saja diamalkan mengikut keadaan, keperluan dan kesesuaian.

Ketika itu, Indonesia pula yang menjadi tumpuan fizishen alternatif Malaysia. Ada yang ke Indonesia untuk belajar bekam, dan ada pengajar bekam dari Indonesia yang dibawa ke Malaysia.

Akhirnya, dunia bekam di Malaysia bagaikan statik dan tepu. Terlalu ramai yang mengajar walaupun tidak berpengalaman. Keadaan ini bertambah buruk apabila ada pihak yang menjadikan bekam sebagai peluang bisnes, sedangkan bekam sebagai satu kaedah rawatan, matlamatnya mestilah sentiasa untuk merawat penyakit dan mencegah penyakit.

Dalam perubatan, duit tidak pernah menjadi tujuan nombor satu. Jika duit menjadi tujuan pertama dan utama, maka ia tidak layak langsung dianggap sebagai perubatan.

Kesimpulan

Sebagai penutup, ingin saya nyatakan bahawa, setelah saya memerhatikan perkembangan bekam khususnya di Malaysia, maka wajarlah saya menyusun satu modul bekam yang integratif, yakni menggabungkan kefahaman moden dan klasik. Kepelbagaian aliran digabungkan secara integratif, yang terbaik daripadanya akan dipilih dan disusun secara eklektik.

Modul tersebut telah saya bangunkan ketika di Mesir, dan ianya akan dikembangkan sebagai salah satu cabang Medikologi, dengan nama “HIJAMATOLOGI”.

Insha-Allah

TAMMAT

MANFAAT CANDU MENURUT IBNU SINA

Dipetik daripada kitab al-Qānūn fī al-Ṭibb karya Ibnu Sina jilid kedua.

MANFAAT GANJA MENURUT IBNU SINA

Dipetik daripada kitab al-Qānūn fī al-Ṭibb karya Ibnu Sina jilid kedua.

BEKAM BANYAK ATAU SEDIKIT?

Dalam PERSINA (Perubatan Ibnu Sina), salah satu punca penyakit ialah humor (cecair tubuh) yang tidak seimbang dari sudut kuantiti atau kualiti atau kuantiliti. Ada empat jenis humor iaitu Dam (darah), Balgham (dahak), Safrak (hempedu kuning) dan Saudak (hempedu hitam).

Jika puncanya ialah Balgham atau Safrak atau Saudak, maka ia dirawat dengan ubatan tertentu.

Jika puncanya ialah Dam, maka ia dirawat dengan cara mengeluarkan Dam, iaitu sama ada menggunakan kaedah hijamah atau fasdu.

Apabila hijamah atau fasdu dilakukan untuk membuang Dam yang rosak kualitinya atau yang berlebihan kuantitinya, maka pengeluaran Dam mestilah banyak dan bersesuaian dengan kadar ketidakseimbangan Dam itu.

Jadi, dalam kes yang perlukan pengeluaran Dam, tidak timbul isu bekam banyak atau sedikit, kerana apa yang penting ialah pengeluaran Dam menurut kadar yang diperlukan dengan melihat kemampuan pesakit dalam menghadapi pengeluaran Dam.

Hanya baru-baru ini saja sebahagian dari kita terpengaruh dengan idea bahawa "bekam tidak boleh banyak cawan" dan "bekam bukan untuk buang darah".

Saya tidak salahkan mereka yang berpegang dengan idea tersebut, cuma ingin mengingatkan bahawa pengeluaran Dam yang banyak juga mempunyai rujukan yang diamalkan sejak ribu-ribuan tahun dahulu.

Apa yang paling penting ialah, proses pengeluaran atau pengosongan yang dikenali dalam PERSINA sebagai "istifragh", bukanlah menekankan sedikit atau banyaknya Dam yang dikeluarkan, tetapi ia mestilah mengikut keperluan penyakit yang dihadapi. Jika penyakit itu perlukan pengeluaran Dam yang banyak, maka banyaklah Dam yang mesti dikeluarkan. Jika sebaliknya, maka sebaliknya.

Bukakan Minda, Lapangkan Jiwa

ILMU ALLAH MAHA LUAS

DARIPADA NOTA MENJADI BUKU

1. Bersempena dengan Cetakan Keenam buku saya yang berjudul RISALAH ILMU PERUBATAN, saya ingin kongsikan bersama anda tentang asal-usul kejadian buku ini.

2. Buku ini wujud jauh lebih awal daripada Baytul Hikma itu sendiri. Buku ini siap ditulis pada tahun 2012 di Mesir ketika saya berumur 22 tahun, manakala Baytul Hikma wujud pada tahun 2014.

3. Buku ini asalnya bukanlah buku, sebaliknya hanyalah sebuah nota peribadi saya, iaitu nota-nota saya sepanjang melakukan kajian secara persendirian, yang bermula sejak umur saya dalam lingkungan 20 tahun.

4. Apa yang saya kaji? Saya melakukan kajian perbandingan (comparative study) antara Perubatan Greek-Arab dan Perubatan Moden.

5. Sering terdengar Perubatan Klasik berbeza dengan Perubatan Moden. Benar, itu tidak dinafikan. Namun itu tidaklah bererti ia berbeza secara total. Bahkan setelah kajian perbandingan dilakukan, terlalu banyak persamaan yang saya temui.

6. Antara persamaan yang paling penting antara kedua-dua sistem perubatan ini ialah konsep Endodermisme-Shahwaniyyah, Mesodermisme-Ghadabiyyah dan juga Ektodermisme-Aqliyyah.

7. Di samping mempelajari ilmu perubatan, saya juga mengajarkannya kepada mereka yang berminat, melalui kelas-kelas dan kursus-kursus. Ketika inilah saya mula menulis nota-nota saya secara tersusun.

8. Saya himpunkan segala penemuan saya itu dalam sebuah nota yang formal. Kemudian nota itu saya persembahkan dalam bentuk kertas kerja, yang saya namakan "Asas-Asas Ilmu Perubatan". Kertas kerja itulah yang saya bentangkan dalam kelas-kelas dan kursus-kursus.

9. Kertas kerja itu sentiasa diubah dan ditambah, sehingga akhirnya ia menjadi terlalu tebal. Lalu saya membuat keputusan untuk menjadikannya sebuah buku, yang saya namakan "Risalah Ilmu Perubatan".

10. Alhamdulillah, Allah permudahkan urusan percetakan buku itu melalui bantuan beberapa orang sahabat saya yang sangat mulia hati mereka. Bahkan ada yang terus menghalalkan ribuan Junaih yang saya gunakan sebagai modal percetakan. Katanya;

"Saya pun nak tumpang pahala darinya."

11. Akhirnya tercetaklah 1000 naskhah Risalah Ilmu Perubatan buat pertama kalinya di Bumi Mesir, Bumi Anbiak.

12. Terima kasih kepada semua yang terlibat secara langsung atau secara tidak langsung dalam penghasilan buku ini. Hanya Allah yang mampu membalasnya. Moga ia menjadi ilmu yang bermanfaat di dunia dan di akhirat, insha-Allah.

Sekian, terima kasih.

.

PERUBATAN IBNU SINA

PERUBATAN IBNU SINA

Satu Pengenalan Ringkas

Oleh : Naseer Sobree

PENDAHULUAN

Perubatan Ibnu Sina merujuk kepada sebuah sistem perubatan yang berdasarkan pengajaran dan penulisan Ibnu Sina dalam bidang perubatan. Ibnu Sina dikenali juga dengan nama Latin beliau iaitu Avicenna.

Sistem perubatan yang dikemukakan oleh Ibnu Sina merupakan hasil kesinambungan dan penambahbaikan yang dilakukan oleh beliau terhadap sistem Perubatan Greek. Tokoh awal Perubatan Greek ialah Hippocrates dan Galen. Penulisan kedua-dua tokoh ini dikaji oleh para ilmuwan Islam setelah berlaku penterjemahan daripada Bahasa Greek kepada Bahasa Arab.

Walaupun terdapat ramai tokoh-tokoh Islam yang terlibat dalam bidang perubatan, Ibnu Sina tetap menjadi rujukan utama dalam sistem Perubatan Greek-Arab. Penulisan Ibnu Sina yang paling berpengaruh dalam bidang perubatan ialah Al-Qānūn fī al-Ṭibb yang dikenali di Barat sebagai The Canon of Medicine. Di peringkat antarabangsa, sistem ini lebih dikenali sebagai Perubatan Yunani (Unani Medicine).

Dua negara yang masih mengamalkan Perubatan Ibnu Sina secara meluas ialah India dan Pakistan. Namun tidak dapat dipastikan sejauh mana penggunaan Perubatan Ibnu Sina di sana, sama ada ia menjadi dasar ilmu perubatan yang disokong oleh Perubatan Moden, atau ia hanya sekadar sokongan bagi Perubatan Moden yang menjadi dasar.

Secara umumnya, ada dua tajuk besar dalam perubatan, iaitu;

1. Perubatan Teoretikal

2. Perubatan Praktikal

PERUBATAN TEORETIKAL

Perubatan Teoretikal membincangkan perkara-perkara yang bersifat teori seperti pengetahuan mengenai struktur tubuh, fungsi tubuh, jenis penyakit dan punca penyakit. Perubatan Teoretikal boleh dikelaskan dalam 4 tajuk iaitu;

1. Keadaan Sihat (Fisiologi)

2. Keadaan Sakit (Patologi)

3. Punca Keadaan (Etiologi)

4. Tanda Keadaan (Simptomatologi)

Keadaan Sihat

Keadaan Sihat merujuk kepada struktur dan fungsi tubuh yang normal. Ia dikenali juga dengan nama Perkara-Perkara Tabi’i (Umūr Ṭabī‘iyyah). Dalam Perubatan Ibnu Sina, tubuh yang sihat mempunyai 7 ciri yang utama iaitu;

1. Unsur (Arkān).

2. Sifat (Mizāj).

3. Humor (Akhlāṭ).

4. Organ (A‘ḍā’).

5. Roh (Arwāḥ).

6. Tenaga (Quwâ).

7. Fungsi (Af‘āl).

Unsur ialah struktur yang paling asas bagi manusia. Gabungan unsur menghasilkan pelbagai struktur lain. Terdapat 4 jenis unsur iaitu Api, Angin, Air dan Tanah.

Sifat ialah kualiti yang ada pada unsur dan gabungan unsur. Terdapat 4 sifat yang asas iaitu Panas, Sejuk, Kering dan Basah. Setiap unsur memiliki 2 sifat. Api bersifat Panas dan Kering, Angin bersifat Panas dan Basah, Air bersifat Sejuk dan Basah, Tanah bersifat Sejuk dan Kering.

Humor ialah cecair tubuh. Terdapat 4 jenis humor iaitu Dam (darah), Balgham (dahak), Ṣafrā’ (hempedu kuning) dan Sawdā’ (hempedu hitam). Dam mewakili unsur Angin serta bersifat Panas dan Basah. Balgham mewakili unsur Air serta bersifat Sejuk dan Basah. Ṣafrā’ mewakili unsur Api serta bersifat Panas dan Kering. Sawdā’ mewakili unsur Tanah serta bersifat Sejuk dan Kering.

Organ ialah struktur pejal yang terhasil daripada humor. Terdapat dua jenis organ iaitu organ tunggal (a‘ḍā’ mufradah) dan organ gabung (a‘ḍā’ murakkabah). Organ tunggal dalam Perubatan Ibnu Sina merujuk kepada ‘tisu’ dalam Perubatan Moden seperti lemak, tulang dan daging. Organ gabung pula menepati istilah organ dalam Perubatan Moden seperti jantung, hati, ginjal dan peparu.

Roh ialah sejenis gas halus yang memberikan keupayaan hidup kepada manusia. Jika dibandingkan dengan Perubatan Moden, roh boleh disamakan dengan gas oksigen.

Tenaga ialah keupayaan semula jadi yang mentadbir segala proses dalam tubuh. Terdapat 3 jenis tenaga iaitu Tenaga Tabi’i yang mengurus nutrien, tumbesaran dan keturunan, Tenaga Hayawani yang mengurus penghasilan tenaga, suhu badan dan pergerakan, Tenaga Nafsani yang mengawal segala proses Tabi’i dan Hayawani melalui proses sensori (input) dan motor (output).

Fungsi ialah segala proses yang berlaku dalam tubuh. Terdapat 2 jenis fungsi iaitu Fungsi Tunggal seperti penyerapan nutrien yang hanya melibatkan Tenaga Tabi’i sahaja, dan Fungsi Gabung seperti rasa lapar yang melibatkan Tenaga Tabi’i dan Tenaga Nafsani.

Keadaan Sakit

Keadaan Sakit merujuk kepada struktur dan fungsi tubuh yang tidak normal. Perbincangan utama bagi tajuk ini ialah jenis-jenis penyakit. Penyakit dibahagikan kepada dua iaitu penyakit struktur dan penyakit fungsi.

Penyakit struktur dibahagikan kepada 2 kategori iaitu Penyakit Struktur Tunggal dan Penyakit Struktur Gabung. Ada 3 jenis Penyakit Struktur Tunggal iaitu perubahan mizāj (sifat) struktur, perubahan kuantiti dan kualiti struktur, serta pemisahan struktur. Penyakit Struktur Gabung pula melibatkan gabungan Penyakit Struktur Tunggal seperti bengkak. Penyakit fungsi melibatkan perubahan fungsi tubuh sama ada secara kuantitatif atau kualitatif.

Punca Keadaan

Punca Keadaan ialah perkara-perkara yang boleh menyebabkan Keadaan Sihat dan Keadaan Sakit. Secara umum, perkara yang memberi kesan kepada kesihatan mungkin bersifat wajib, iaitu semua manusia tidak terlepas daripada menghadapinya, ia dinamakan Punca Daruri. Ada juga perkara yang memberi kesan kepada manusia, namun ia tidak bersifat wajib, ia dinamakan Punca Tidak Daruri. Jadi ada 2 jenis punca secara umum iaitu;

1. Punca Daruri

2. Punca Tidak Daruri

Punca Daruri merangkumi 6 perkara asasi yang wajib dihadapi oleh semua manusia iaitu;

1. Persekitaran

2. Makanan dan Minuman

3. Gerak dan Diam Jasmani

4. Gerak dan Diam Rohani

5. Tidur dan Jaga

6. Pengurungan dan Pengosongan

Persekitaran merujuk kepada tempat tinggal, jenis tanah, bentuk muka bumi, udara sekeliling, cuaca setempat, udara sekeliling dan pertukaran musim.

Makanan dan minuman merujuk kepada apa yang dimasukkan ke dalam mulut dan perut, sama ada pepejal atau cecair, nutrien atau ubatan.

Gerak dan diam jasmani merujuk kepada aktiviti luaran yang bersifat fizikal seperti berjalan, berlari, melompat, duduk, berbaring, meniarap dan terlentang.

Gerak dan diam rohani merujuk kepada aktiviti dalaman yang bersifat mental dan emosional seperti berfikir, berkhayal, marah, gembira, takut, sedih, suka dan benci.

Tidur dan jaga merujuk kepada kesedaran seseorang manusia, iaitu sama ada ia sedar dan dinamakan jaga ataupun ia tidak sedar dan dinamakan tidur. Keadaan tidak sedar merangkumi keadaan pengsan, koma dan pitam.

Pengurungan dan pengosongan merujuk kepada bahan-bahan dalam tubuh yang dibuang dari tubuh atau dibiarkan begitu sahaja. Antara proses pengosongan bahan dalam tubuh ialah pemuntahan melalui ubat pemuntah, pencaharan melalui ubat pencahar dan perdarahan melalui fasdu (faṣd/venesection), bekam atau torehan. Apabila proses pengosongan tidak dilakukan, bahan-bahan tersebut dianggap menghadapi proses pengurungan.

Adapun Punca Tidak Daruri, ia merujuk kepada perkara-perkara lain yang memberi kesan kepada tubuh selain daripada 6 Punca Daruri. Sebahagian Punca Tidak Daruri tidak bertentangan dengan tabi’at tubuh seperti berpakaian, bermusafir, mandi dan bersenam. Ada juga Punca Tidak Daruri yang bertentangan dengan tabi’at tubuh seperti letupan, kebakaran, luka, terpotong, pelanggaran dan terjatuh.

Tanda Keadaan

Tanda Keadaan ialah perkara-perkara yang boleh menunjukkan Keadaan Sihat dan Keadaan Sakit. Tanda Keadaan boleh dikesan melalui struktur tubuh atau fungsi tubuh.

Struktur tubuh yang sempurna dari segi warnanya, bentuknya, kedudukannya, bilangannya dan saiznya menunjukkan keadaan tubuh yang sihat. Manakala keadaan struktur tubuh yang tidak sempurna menunjukkan keadaan tubuh yang sakit.

Fungsi tubuh yang sempurna dari segi jenisnya dan kadarnya menunjukkan keadaan tubuh yang sihat. Manakala fungsi tubuh yang tidak sempurna menunjukkan keadaan tubuh yang sakit.

Dalam Perubatan Ibnu Sina, terdapat 4 kaedah utama untuk menilai keadaan tubuh iaitu dengan memerhati perkara-perkara berikut;

1. Mizāj

2. Nadi

3. Urin

4. Tinja

Pemerhatian mizāj boleh dilakukan dengan melihat beberapa aspek fizikal pada tubuh seperti kegemukan yang menunjukkan sifat basah, kekurusan yang menunjukkan sifat kering, kegelapan kulit yang menunjukkan sifat panas dan kecerahan kulit yang menunjukkan sifat sejuk.

Nadi juga boleh digunakan untuk mengetahui keadaan tubuh. Nadi yang cepat menunjukkan sifat panas, manakala nadi yang perlahan menunjukkan sifat sejuk. Nadi yang terasa penuh menunjukkan sifat basah, manakala nadi yang terasa kosong menunjukkan sifat kering. Pemerhatian nadi memerlukan sensitiviti yang tinggi, pengalaman yang banyak dan masa yang panjang.

Analisis urin dan tinja merupakan antara teknik diagnosis yang kompleks dalam Perubatan Ibnu Sina selain daripada analisis nadi.

Melalui urin dan tinja, seseorang perawat boleh mengetahui keadaan tubuh khususnya mengenai sistem penghadaman, sistem urinari dan ‘kematangan’ nutrien dalam tubuh. Warna yang gelap atau kemerahan menunjukkan sifat panas yang berlebihan, manakala warna yang cerah atau pucat menunjukkan sifat sejuk yang berlebihan.

PERUBATAN PRAKTIKAL

Perubatan Praktikal membincangkan aplikasi Perubatan Teoretikal demi mencapai dua matlamat ilmu perubatan, iaitu mengekalkan kesihatan dan menghilangkan penyakit. Jadi ada 2 tajuk utama bagi Perubatan Praktikal iaitu;

1. Penjagaan Kesihatan

2. Perawatan Penyakit

Penjagaan Kesihatan

Penjagaan kesihatan merupakan proses mengekalkan keadaan tubuh yang sihat supaya struktur dan fungsinya sentiasa normal. Penjagaan kesihatan menggunakan konsep persamaan, yakni keadaan tubuh dipastikan agar sentiasa sama pada setiap masa. Ringkasnya ia bersifat memelihara.

Penjagaan kesihatan boleh dicapai dengan menguruskan Punca Keadaan dengan baik, sama ada Punca Daruri seperti makanan, pergerakan dan perasaan, ataupun Punca Tidak Daruri seperti pakaian, permusafiran dan senaman.

Selain itu, terdapat penjagaan kesihatan yang bersifat khusus dengan merujuk kepada golongan tertentu seperti penjagaan bayi dan kanak-kanak (pediatrik) serta penjagaan orang tua (geriatrik).

Perawatan Penyakit

Perawatan penyakit merupakan proses mengembalikan keadaan tubuh yang tidak normal kepada keadaan tubuh yang normal semula. Perawatan penyakit menggunakan konsep pertentangan, yakni keadaan tubuh yang sakit itu dilawan dengan rawatan yang bertentangan dengan keadaan penyakit, supaya keadaan tubuh berubah kepada keadaannya yang asal. Ringkasnya ia bersifat memulihara.

Perbincangan perawatan penyakit melibatkan 3 perkara utama iaitu;

1. Jenis Rawatan

2. Teknik Rawatan

3. Krisis Penyakit

Terdapat 3 jenis rawatan yang digunakan dalam Perubatan Ibnu Sina iaitu;

1. Administrasi (tadbīr)

2. Medikasi (adwiyah)

3. Regimentasi (a‘māl al-yād)

Perawatan secara administrasi ialah perawatan dengan menguruskan Punca Keadaan. Contohnya ialah memperbetulkan cara makan, waktu makan, cara tidur, waktu tidur serta mengawal perasaan.

Perawatan secara medikasi ialah perawatan dengan menggunakan bahan-bahan yang bersifat ubatan seperti menggunakan herba dan akar kayu tertentu. Terdapat 3 jenis bahan ubatan yang utama iaitu mineral, tumbuhan dan haiwan.

Perawatan secara regimentasi ialah perawatan yang melibatkan penggunaan tangan, sama ada penggunaan tangan semata-mata seperti mengurut dan memperbetulkan sendi atau tulang yang mengalami dislokasi, ataupun penggunaan tangan beserta peralatan tertentu seperti pembekaman, pembedahan dan penyeterikaan (cauterization).

Perawatan penyakit dilakukan dengan menggunakan 3 teknik asas iaitu;

1. Pengurangan

2. Penambahan

3. Pembetulan

Dalam Perubatan Ibnu Sina, humor merupakan komponen penting yang menentukan keadaan tubuh, kerana semua organ dalam tubuh mendapat bahan-bahan daripada humor, jika humor adalah baik maka baiklah organ-organ lain lalu sihatlah seseorang itu. Keadaan humor yang sebaliknya menghasilkan keadaan tubuh yang sebaliknya.

Atas dasar itu, kebanyakan penyakit berlaku dengan sebab keadaan humor yang tidak baik. Jadi penyelesaian pertama yang dilakukan oleh perawat adalah dengan mengeluarkan humor-humor tertentu melalui teknik pengurangan. Teknik ini lebih dikenali sebagai pengosongan (istifrāgh), ia dilakukan secara medikasi atau regimentasi. Contoh pengosongan secara medikasi ialah penggunaan herba tertentu untuk merangsang proses pemuntahan dan pencaharan. Contoh pengosongan secara regimentasi ialah melakukan pembekaman dan perdarahan.

Ada penyakit yang berlaku kerana nutrien yang berlebihan, bukan kerana kerosakan humor. Dalam penyakit sebegini, pengurangan bermaksud mengurangkan pengambilan nutrien yang berlebihan tersebut.

Teknik penambahan pula merujuk kepada proses menambahkan bahan tertentu khususnya nutrien ke dalam tubuh, sama ada kerana sesuatu penyakit itu disebabkan oleh nutrien yang tidak cukup, ataupun untuk mengembalikan nutrien dan bahan yang telah hilang setelah proses pengurangan atau pengosongan dilakukan.

Teknik perawatan yang seterusnya ialah pembetulan. Pembetulan merupakan perawatan yang bersifat kualitatif, berbanding dengan pengurangan dan penambahan yang bersifat kuantitatif.

Teknik pembetulan digunakan untuk memperbaiki mizāj tubuh seseorang yang terkeluar daripada mizāj yang sepatutnya. Contohnya ialah penggunaan herba yang bersifat Panas untuk menjadikan tubuh seseorang itu Sejuk, ataupun sebaliknya. Teknik pembetulan juga digunakan untuk penyakit yang melibatkan organ seperti pembetulan sendi dan tulang.

Krisis Penyakit merupakan tanda-tanda yang menunjukkan perubahan penyakit sama ada semakin baik iaitu Krisis Positif (buḥrān jayyid), ataupun semakin buruk iaitu Krisis Negatif (buḥrān radī’).

TAMMAT

ASAS PERUBATAN GREEK-ARAB-MELAYU (SIRI 3)

Oleh : Naseer Sobree

10. Perkara Tabii yang kedua ialah Mizaj. Mizaj boleh difahami sebagai sifat dominan bagi gabungan Unsur. Apabila Unsur tidak bergabung, bahkan berada dalam keadaan simplex (tunggal), maka sifatnya ketika itu dinamakan Kualiti Pertamaan (kaifiah awwaliah). Ada empat jenis Kualiti Pertamaan iaitu; Panas, Sejuk, Kering dan Basah.

11. Unsur Api bersifat Panas-Kering. Unsur Angin bersifat Panas-Basah. Unsur Air bersifat Sejuk-Basah. Unsur Tanah bersifat Sejuk-Kering. Sifat-sifat itu kesemuanya dinamakan Kualiti Pertamaan. Adapun Unsur yang telah bergabung, sama ada bergabung dengan Unsur yang bersamaan jenis atau berlainan jenis, maka sifat gabungan unsur itu dinamakan Mizaj.

12. Ada Mizaj yang Seimbang yang terdiri daripada sifat Panas-Sejuk-Kering-Basah, dan ada Mizaj yang Takseimbang. Mizaj yang Takseimbang terbahagi kepada dua iaitu; Takseimbang Simplex dan Takseimbang Komplex (gabung). Mizaj Takseimbang Simplex terbahagi kepada empat iaitu; Panas, Sejuk, Kering dan Basah. Mizaj Takseimbang Komplex terbahagi kepada empat iaitu; Panas-Kering, Panas-Basah, Sejuk-Kering dan Sejuk-Basah. Jumlah kesemuanya ialah sembilan jenis Mizaj.

13. Contoh Mizaj Seimbang ialah gabungan Unsur Api-Air, kerana gabungan ini akan menghasilkan Mizaj Panas-Sejuk-Kering-Basah. Begitulah juga dengan gabungan Unsur Angin-Tanah dan Unsur Api-Angin-Air-Tanah.

14. Contoh Mizaj Takseimbang Simplex ialah gabungan Unsur Api-Angin, kerana terdapat dua Panas, satu Kering dan satu Basah, dua Panas itu menjadi sifat dominan mengalahkan satu Kering dan satu Basah, lalu sifat Panas itu dianggap sebagai Mizaj bagi gabungan itu. Begitulah juga dengan gabungan Unsur Air-Tanah.

15. Contoh Mizaj Takseimbang Komplex ialah gabungan Unsur Api-Api, kerana gabungan itu akan menghasilkan dua Panas dan dua Kering, maka sifat yang dominan ialah Panas dan Kering itu sendiri, lalu Panas-Kering itu dianggap sebagai Mizaj bagi gabungan itu. Begitulah juga dengan gabungan Unsur Angin-Angin, Unsur Air-Air dan Unsur Tanah-Tanah.

Bersambung, inshaAllah...

ASAS PERUBATAN GREEK-ARAB-MELAYU ( SIRI 2 )

Oleh : Naseer Sobree

6. Sekarang kita akan melihat perbahasan ringkas bagi setiap cabang PEGAM yang dinyatakan dalam perenggan ke-5. Cabang pertama iaitu mengenai Keadaan Sihat, ia terdiri daripada tujuh tajuk dasar iaitu; Unsur, Mizaj, Humor, Organ, Ruh, Tenaga dan Fungsi. Ketujuh-tujuh perkara ini dikenali juga sebagai Perkara Tabii, ia menghuraikan ciri-ciri manusia, sama ada ciri statik ataupun ciri dinamik.

7. Ciri statik boleh juga kita namakan sebagai komponen atau struktur, manakala ciri dinamik boleh kita namakan sebagai proses atau fungsi. Komponen manusia, ada yang abstrak dan ada yang material. Perkara Tabii yang dianggap sebagai komponen material ialah Unsur, Mizaj, Humor, Organ dan Ruh. Komponen abstrak pula ialah Tenaga. Interaksi antara komponen abstrak dan komponen material menghasilkan ciri dinamik iaitu apa yang kita namakan sebagai Fungsi.

8. Unsur merupakan komponen yang paling halus dan paling kecil, yang membentuk jasad manusia dan juga alam sekelilingnya. Secara keseluruhannya, terdapat lima jenis Unsur. Tetapi, Unsur yang terlibat dalam proses anabolik (pembinaan/takwin) dan katabolik (pemusnahan/tafsid) hanyalah empat Unsur iaitu Unsur Api, Unsur Angin, Unsur Air dan Unsur Tanah. Adapun Unsur kelima iaitu Unsur Asir (aether/akasha/angkasa), ia dianggap sebagai Unsur yang sangat stabil dan sangat seimbang, serta tidak terlibat dalam proses anabolik mahupun katabolik.

9. Dari sudut susunan, Unsur Tanah berada pada kedudukan pusat iaitu di tengah-tengah bagaikan nukleus. Unsur Tanah diliputi oleh Unsur Air, Unsur Air diliputi oleh Unsur Angin, Unsur Angin diliputi oleh Unsur Api. Liputan ini adalah berdasarkan susunan berat sesuatu Unsur, iaitu Unsur paling berat berada pada kedudukan paling tengah, manakala Unsur paling ringan berada pada kedudukan paling luar. Kedudukannya adalah tetap, sekiranya ia diubah oleh suatu tenaga, ia akan kembali ke tempat asalnya. Setiap Unsur itu mengelilingi Unsur yang diliputinya dalam orbitnya yang tersendiri, yang dikenali juga sebagai Falak Unsur.

Bersambung, inshaAllah...

ASAS PERUBATAN GREEK-ARAB-MELAYU ( SIRI 1)

Oleh : Naseer Sobree

1. Kali ini saya akan membentangkan kepada para pembaca sekalian mengenai asas-asas Perubatan Greek-Arab-Melayu (PEGAM), iaitu sebuah sistem perubatan yang secara rasminya telah diasaskan oleh tokoh-tokoh Greek (Yunani), kemudian dikembangkan oleh tokoh-tokoh berbangsa Arab atau berbahasa Arab, kemudian sistem yang sama juga digunakan oleh rumpun Melayu pada suatu masa dahulu. Sistem ini dipelajari di Eropah dan dikaji sehingga berkembang menjadi Perubatan Moden atau Perubatan Konvensional atau Perubatan Alopati atau Perubatan Barat.

2. Secara keseluruhan, perbincangan dalam PEGAM terbahagi kepada 3 bahagian iaitu; Perubatan Umum, Perubatan Khusus dan Bahan Perubatan. Perubatan Umum ialah perbincangan yang berkait dengan prinsip-prinsip perubatan secara menyeluruh tanpa dikaitkan dengan organ tertentu secara khusus. Perubatan Khusus pula ialah perbincangan yang berkait dengan organ-organ tertentu secara khusus. Manakala Bahan Perubatan membincangkan bahan-bahan yang digunakan dalam PEGAM.

3. Untuk asas-asas PEGAM, saya akan menyatakan mengenai Perubatan Umum sahaja. Perubatan Umum terbahagi kepada dua iaitu; Perubatan Teoretikal dan Perubatan Praktikal. Perubatan Teoretikal membincangkan konsep-konsep yang terlibat dalam perubatan. Perubatan Praktikal pula membincangkan aplikasi-aplikasi perubatan yang dimanipulasi daripada konsep-konsep perubatan, demi mencapai dua tujuan utama ilmu perubatan iaitu; mengekalkan kesihatan dan menghilangkan kesakitan.

4. Secara asasnya, bidang perubatan melibatkan manusia, sama ada rohaninya iaitu ruh, atau jasmaninya iaitu jasad. Manusia boleh berada dalam dua keadaan iaitu; sihat dan sakit. Kedua-dua keadaan itu ada puncanya, contohnya nutrien yang cukup menjadi punca sihat, manakala nutrien yang terlebih atau terkurang menjadi punca sakit. Kedua-dua keadaan itu juga ada tandanya, contohnya fungsi organ yang sempurna sebagai tanda sihat, dan fungsi organ yang terlebih atau terkurang sebagai tanda sakit. Namun ada juga keadaan sederhana antara sihat dan sakit, keadaan sederhana ini akan saya huraikan pada perenggan akan datang, inshaAllah.

5. Berdasarkan perenggan ke-4 dapatlah kita ketahui tajuk-tajuk yang dibincangkan dalam Perubatan Teoretikal, iaitu 4 tajuk konseptual seperti berikut; Keadaan Sihat, Keadaan Sakit, Punca Keadaan dan Tanda Keadaan. Kita juga dapat mengetahui perbincangan Perubatan Praktikal iaitu cara-cara untuk menghadapi dua keadaan manusia, melalui 2 tajuk aplikatif seperti berikut; Penjagaan Kesihatan untuk menghadapi Keadaan Sihat dan Perawatan Penyakit untuk menghadapi Keadaan Sakit.

Bersambung, inshaAllah...

SAKANJABIN - OXIMEL

Buku terjemahan karya Ibnu Sina yang berjudul

Risalah fi al-Sakanjabin

SAKANJABIN - OXIMEL
Oleh: Naseer Sobree

Dalam dunia perubatan, ada pelbagai sistem perawatan dengan pelbagai latar belakang. Kita mungkin sudah terbiasa dengan Perubatan Moden, Perubatan Tradisional Cina dan Perubatan Ayurveda. Sebenarnya ada satu lagi sistem perubatan yang jarang diketahui oleh umum, khususnya rakyat Malaysia. Sistem tersebut ialah sistem perubatan yang dimulakan oleh tamadun Yunani dan diteruskan oleh tamadun Arab. Sekarang ia dinamakan Perubatan Yunani (Unani Medicine) di samping beberapa nama lain seperti Perubatan Ibnu Sina. Perubatan Tradisional Melayu juga menggunakan sistem yang sama. Dalam sejarah perubatan, sistem ini sangat berjasa kerana ia menjadi dasar bagi Perubatan Moden.

Ibnu Sina melalui karya agungnya Al-Qānūn Fit Ṭibb menyatakan bahawa terdapat dua tujuan utama ilmu perubatan iaitu mengekalkan kesihatan dan menghilangkan penyakit. Apa yang unik dalam Perubatan Ibnu Sina ialah kedua-dua tujuan itu boleh dicapai melalui pengambilan satu ramuan istimewa yang kelihatan biasa namun sangat bermanfaat. Ramuan yang dimaksudkan ialah sakanjabin. 

PENGENALAN

Perkataan sakanjabin berasal daripada bahasa Parsi. Ia terdiri daripada dua perkataan iaitu sirkah yang bermaksud cuka dan angabin yang bermaksud madu. Kedua-dua perkataan ini digabungkan dan di’arabkan sehingga menjadi sakanjabin. Selain tamadun Parsi, tamadun Yunani juga dikaitkan dengan sakanjabin. Dalam bahasa Yunani, sakanjabin disebut sebagai oximel (oxymel). Oximel merupakan gabungan dua perkataan iaitu oxy yang bermaksud masam dan mel yang bermaksud manis. Perkataan oximel juga telah di‘arabkan dan disebut sebagai uksūmālī. Sebahagian penulisan mengesahkan bahawa ramuan sakanjabin yang terdiri daripada cuka dan madu ini dimulakan oleh tamadun Parsi terlebih dahulu, kemudian barulah tamadun Yunani.

Ramuan ini digunakan oleh tokoh-tokoh perubatan terdahulu untuk penjagaan kesihatan dan perawatan penyakit. Antara tokoh penting yang pernah menulis tentang sakanjabin ialah Hippocrates, Galen, Ar-Razi, Ibnu Sina dan Ibnun Nafis. 

KATEGORI SAKANJABIN

Sakanjabin secara umumnya boleh dibahagikan kepada dua kategori iaitu sakanjabin ringkas (simple oxymel) dan sakanjabin kompleks (complex oxymel). Sakanjabin ringkas ialah sakanjabin yang terdiri daripada gabungan bahan masam dan bahan manis sahaja, tiada campuran bahan lain. Sakanjabin ringkas dikenali sebagai sakanjabīn sāżij. Banyak bahan manis yang boleh digunakan, antaranya ialah madu dan gula. Begitulah juga dengan bahan masam, antara bahan masam yang boleh digunakan ialah cuka dan perahan limau. Sekiranya sakanjabin disediakan dengan menggunakan madu sebagai bahan manis, ia dinamakan sakanjabīn ‘asalī. Sekiranya bahan manis yang digunakan untuk menghasilkan sakanjabin ialah gula, ia dikenali sebagai sakanjabīn sukkarī.

Sakanjabin kompleks ialah sakanjabin yang terdiri daripada bahan masam dan bahan manis beserta bahan lain selain kedua-duanya. Antara tujuan utama sakanjabīn sāżij dicampurkan dengan bahan lain adalah untuk (1) meningkatkan keberkesanan bahan lain, (2) mengurangkan kesan sampingan bahan lain, (3) mewujudkan fungsi baru yang hanya terhasil melalui campuran sakanjabīn sāżij dengan bahan lain dan (4) memperelokkan rasa bahan lain yang kurang enak, sehingga bahan tersebut lebih sedap dan mudah dimakan. Antara contoh sakanjabin kompleks ialah sakanjabīn bużūrī, sakanjabīn ‘unṣulī, sakanjabīn safarjalī dan sakanjabīn afsūmālī. 

MEKANISME FUNGSI SAKANJABIN

Dalam sains moden seperti kimia, farmakologi dan farmakognosi, fungsi sakanjabin tidak dapat dikenal pasti sepenuhnya. Hal ini menyebabkan sakanjabin tidak digunakan secara meluas dalam pengubatan sepertimana ia digunakan oleh pakar-pakar perubatan Islam terdahulu. Perubatan Moden menggunakan sakanjabin untuk penyakit tertentu sahaja, khususnya penyakit batuk.

Perubatan Ibnu Sina berdiri dengan disiplinnya yang tersendiri sehingga mampu bertapak di pelbagai universiti di Eropah selama ratusan tahun, bahkan kitab Al-Qānūn Fit Ṭibb dikatakan sebagai kitab rujukan perubatan yang paling lama digunakan dalam sejarah. Dengan disiplin tersebut, pelbagai penjelasan mengenai mekanisme fungsi sakanjabin dinyatakan oleh Ibnu Sina, termasuklah juga tokoh-tokoh lain sama ada yang berbangsa arab atau bukan.

Mekanisme utama bagi sakanjabin ialah keseimbangan sifatnya, iaitu keseimbangan antara sifat sejuk dan panas. Menurut Ibnu Sina, cuka didominasi oleh sifat sejuk, manakala madu didominasi oleh sifat panas. Campuran dan sebatian antara cuka dan madu berdasarkan sukatan dan pengiraan yang tepat mewujudkan keseimbangan pada sakanjabin yang dihasilkan. Sifat panas yang ada pada madu menyebabkan ia mampu melakukan proses-proses yang bersifat katabolik seperti membuka saluran darah yang sempit dan tersumbat serta memecahkan molekul-molekul yang bersifat toksik. Namun, kepanasan madu yang sepatutnya meningkatkan haba tubuh dihalang oleh cuka yang bersifat sejuk. Dengan itu, proses untuk melancarkan perjalanan cecair di dalam tubuh dapat dilakukan tanpa memudaratkan organ-organ. 

KEBAIKAN SAKANJABIN

Sakanjabin secara umumnya bertujuan untuk melancarkan perjalanan cecair tubuh dengan cara membuka saluran yang tersumbat dan memecahkan bahan yang menghalang pergerakan cecair tubuh. Apabila perjalanan tersebut lancar, segala keperluan sel seperti oksigen dan nutrien dapat disampaikan dengan sempurna. Selain itu, kelancaran itu juga menyebabkan sisa-sisa sel seperti karbon dioksida dan sisa nutrien dapat dibuang dengan baik. Fungsi ini digunakan untuk penjagaan kesihatan secara umum untuk semua golongan.

Dalam kes demam, sakanjabin berfungsi meleraikan cecair tubuh yang rosak yang menyebabkan berlakunya demam. Begitulah juga dalam keadaan batuk, sakanjabin akan menguraikan kahak yang ada dalam salur pernafasan dan menolaknya keluar. Untuk pembersihan usus, sakanjabin akan membersihkan saluran penghadaman sekaligus membantu proses penyerapan nutrien dan proses penyingkiran patogen dalam usus.

Sakanjabin digunakan juga dalam beberapa kes kecemasan seperti keracunan, sawan (epilepsi) dan patukan ular. Sakanjabin jika disediakan dalam bentuk minuman dapat menghilangkan rasa dahaga secara efektif berbanding minuman lain. 

LANGKAH BERJAGA-JAGA

Walaupun sakanjabin pada asalnya ialah nutrien biasa iaitu cuka dan madu, beberapa langkah berjaga-jaga perlu diambil dan diperhatikan. Ini kerana sakanjabin merupakan bahan baru yang bukan lagi cuka dan madu, ia mempunyai fungsi farmakologi yang khusus seperti ubatan lain. Jadi pengambilan dan pengamalannya mestilah dalam bentuk yang sederhana dan tidak berlebih-lebihan. Apa sahaja bahan yang baik untuk tubuh, jika diambil secara berlebihan akan membahayakan tubuh sepertimana gula dan garam mineral.

Mereka yang menghadapi masalah usus yang krtitikal seperti luka dan buasir seeloknya tidak mengambil sakanjabin. Begitulah juga dengan mereka yang mengalami masalah kritikal pada buah pinggang, pundi kecing dan rahim. Sekiranya sakanjabin diambil secara berlebihan, ia berpotensi memudaratkan fungsi seksual dan sistem saraf. 

PENUTUP

Sakanjabin mempunyai potensi pengubatan yang sangat besar. Walaupun dunia moden hampir-hampir tidak lagi memandangnya, kajian ke atasnya perlu diteruskan. Dengan peralatan canggih dan teknologi moden yang ada sekarang, kajian yang dibuat terhadap sakanjabin pasti menghasilkan pelbagai maklumat baru mengenai fungsi sakanjabin.

Sekiranya sakanjabin mampu dibuktikan sebagai panasea (panacea), maka itu sudah cukup untuk menjadikannya sebagai ubatan utama di samping beberapa ubatan lain, kerana ubat yang terbaik ialah ubat yang paling banyak fungsi penyembuhannya dan paling sedikit kesan sampingannya. 

RUJUKAN

1. Al-Qānūn Fit Ṭibb, Ibnu Sīnā 

2. Ar-Risālah Fis Sakanjabīn, Ibnu Sīnā.

3. Al-Mūjaz Fit Ṭibb, Ibnun Nafīs.

4. Al-Ḥāwī Fit Ṭibb, Ar-Rāzī.

5. Al-Masā’il Fit Ṭibb, Ḥunayn bin Isḥāq.

Para peserta kelas Medikologi. Oximel keluaran Baytul Hikma dihasilkan melalui disiplin Medikologi, iaitu sebuah integrasi antara Perubatan Moden dan Perubatan Klasik secara harmoni dan eklektik.

Set Oximel Original keluaran eksklusif Baytul Hikma

TAWAS SEBAGAI UBAT

Golongan muda masa kini tidak ramai yang mengenali apa itu tawas (alum). Tawas terkenal sebagai penjernih air telaga. Memandangkan telaga sudah jarang digunakan pada zaman sekarang maka tidak ramai yang tahu dengan lebih lanjut tentang tawas.

NATUR TAWAS

Tawas merupakan sejenis garam galian yang berada dalam bentuk kristal (alum crystal). Kristalnya berbentuk oktahedron, sepertimana kristal fluorit (fluorite crystal). Kimia tawas ialah kalium aluminium sulfat (potassium aluminium sulphate/potash alum). Tawas mempunyai dua rasa yang utama iaitu kelat (astringent) dan masam (acidic).

KEGUNAAN TAWAS

Tawas telah digunakan oleh manusia sejak dahulu kala dalam pelbagai bidang. Tawas boleh digunakan untuk merawat air dengan memisahkan bahan kotor daripada air. Bahan kotor tersebut akan mendap di bawah, manakala air yang bersih dan jernih akan berada di atas mendapan tersebut.

Tawas juga digunakan dalam masakan khususnya dalam pembuatan roti. Selain itu, tawas merupakan salah satu bahan yang digunakan untuk menghasilkan pemadam api. Tawas boleh membersihkan kulit haiwan seperti kulit lembu dan kulit kambing. Tawas juga dijadikan bahan utama dalam produk kosmetik untuk menghilangkan bau badan.

Dalam Perubatan Moden, tawas digunakan untuk menghasilkan vaksin. Tawas bertindak sebagai bahan adjuvan dalam vaksin yang dihasilkan. Adjuvan akan meningkatkan kekuatan vaksin melalui pengaktifan dan perangsangan sistem imuniti.

TAWAS DALAM PERUBATAN IBNU SINA

Dalam Kitab Al-Qanun Fit Tibb (The Canon of Medicine), Ibnu Sina telah menyatakan pelbagai kegunaan tawas. Antara kegunaannya adalah untuk menghentikan pendarahan, merawat luka dan mencuci mulut melalui perkumuran.

Berdasarkan disiplin Medikologi, rasa kelat dan masam kedua-duanya bersifat sejuk. Kelat bersifat sejuk-kering mewakili Unsur Tanah, manakala masam bersifat sejuk-basah mewakili Unsur Air. Dengan sebab itu tawas boleh mengecutkan luka yang disebabkan oleh kecederaan, kanser atau kencing manis. Dengan sifat sejuk ini juga adakalanya tawas menyebabkan seseorang itu rasa mengantuk dan lali. Dalam kimia moden sifat sejuk dikenali sebagai anabolik, manakala berdasarkan sains Islam klasik ia disebut proses kawn atau takwin. Ia berlawanan dengan sifat panas iaitu katabolik, fasad atau tafsid.

Bahagian Kedua Kitab Al-Qanun merupakan perbahasan mengenai Ubatan Tunggal (adwiyah mufradah/materia medica). Ibnu Sina menyatakan dalamnya bahawa rasa manis yang bercampur dengan rasa kelat sangat baik untuk organ-organ dalaman (viscera), ia dikenali sebagai Tonik Organ. Rasa manis yang bercampur dengan rasa masam pula menepati Formula Sakanjabin. Sakanjabin sangat baik untuk membuka salur darah dan mematangkan nutrien di dalam tubuh.

Gabungan antara Tonik Organ dan Formula Sakanjabin (manis+kelat+masam) boleh dihasilkan dengan mencampurkan gula yang manis dengan tawas yang kelat dan masam. Gabungan tawas dan gula dikenali sebagai Shakkar, ia sangat baik untuk beberapa penyakit khususnya penyakit jenis panas seperti radang (inflammation) dan barah (cancer).

Di Malaysia ada beberapa individu yang menggunakan kaedah ini. Namun ada pihak yang tidak jujur dalam menggunakan bahan ini. Zamre Ab Wahab yang menggunakan gelaran P. Alt / Palto HA Zamre dan Masa Bayu, telah menghasilkan produk berkonsepkan Shakkar, tetapi dia mencanangkan apa yang dihasilkannya itu sebagai gula dan garam natrium klorida (sodium chloride) dengan nama ABA24 Hablur Garam Gula, dan juga IK24 atau Indokristal (Immunotherapy-13).

Perkara ini sangat serius dan membahayakan kerana penggunaan tawas secara berleluasa tanpa kawalan dan tanpa pengetahuan pesakit boleh menimbulkan pelbagai masalah kesihatan. Oleh kerana tawas mengandungi aluminium, penggunaannya perlu dikawal dengan teliti dan tidak semua golongan sesuai mengamalkannya.

Tawas juga telah lama digunakan sebagai ubat oleh tamadun-tamadun terdahulu seperti yang terlihat dalam Perubatan Tradisional Cina dan Perubatan Ayurveda. Dalam Perubatan Ayurveda, tawas dikenali sebagai Phitkari, manakala dalam Perubatan Tradisional Cina ia dikenali dengan nama Bai Fan. Begitulah juga dengan Perubatan Melayu yang turut menjadikan tawas sebagai bahan untuk merawat penyakit.

TAMMAT